- انگیزه چیست؟
- چرا از خود رفتاری همچون غذا خوردن را نشان می دهیم؟
- چرا رفتار های متفاوتی در مورد شهرت، قدرت، پذیرش در در اجتماع و مال اندوزی نشان می دهیم؟
سوالات این چنینی که سبب می شود ما یک فعالیت را به منظور رسیدن به هدف خاص انجام دهیم با یک عامل پاسخ داده می شود و آن عامل انگیزه است.
انگیزه چیست؟
در تعریف انگیزه باید تفاوت آن با انگیزش مشخص شود.
از نظر زبان فارسی انگیزه اسم و انگیزش اسم مصدر، از مصدر انگیختن است.
انگیزه یعنی سبب، علت و آنچه کسی را به کاری وادار می کند.
انگیزش نیز به معنی تحریک و ترغیب به انجام کارها است.
انگیزه یک عامل درونی محسوب می شود که به صورت کلی موجودات زنده را به حرکت وا می دارد و انگیزش حالتی است که در اثر دخالت انگیزه به موجود زنده دست می دهد.
فرق انگیزه با انگیزش تا اندازه ای مثل تفاوت محرک با تحریک است.
فرق انگیزه با محرک ( انگیزش با تحریک)
انگیزش معمولاً در اثر دخالت عوامل درونی به وجود می آید اما تحریک معمولاً محصول دخالت عوامل خارجی است.
فرق انگیزش با تحریک این است که عوامل ایجاد کننده تحریک مستقیماً مورد مطالعه قرار می گیرد اما عوامل ایجاد کننده انگیزش به دلیل درونی بودن قابل مطالعه مستقیم نیستند.
فرق دیگر این است که هر تحریکی معمولاً در اثر محرک معینی به وجود می آید مثلاً دیدن یک لواشک ترش موجب ترشح بذاق می شود.
اما یک انگیزش معین ممکن است انگیزه های مختلفی داشته باشد، برای مثال خیانت می تواند نتیجه مشکلات ارتباطی، مشکلات دوران کودکی، زیاده خواهی، عدم تعهد پذیری یا انگیزه های دیگر باشد.
فرق دیگر این است که انگیزش مشخص، برخلاف تحریک می تواند به شیوه های گوناگونی بروز پیدا کند.
برای مثال فردی که برای کسب شهرت و شناساندن خود انگیزش پیدا کرده است، می تواند تمایل یا آرزوی خود را با علاقه مندی به انجام دادن کارهای نوع دوستانه نوشتن مقاله علمی، ورزش، مال اندوزی، مخالفت با سنت ها و غیره نشان دهد.
انگیزش و نظریه تعادل حیاتی
هر موجود زنده برای این که بتواند به بقای خود ادامه دهد، باید اندام هایش با یکدیگر هماهنگ کار کنند و از طرفی مواد لازم به آن ها برسد.
حال اگر یکی از این مواد همچون آب، هوا، ویتامین، پروتئین و غیره به بافت ها نرسد مکانیزم خودکار تعادل حیاتی به کار می افتد و در پی جبران آن کمبود ها برمی آید.
برای مثال هنگامی که مواد غذایی لازم به بدن نمی رسد، بدن شل شده مغز آرام تر کار می کند تا بتواند ذخایر غذایی را برای بلند مدت حفظ کند.
یا هنگامی که در معرض دی اکسید کربن قرار می گیریم و اکسیژن به اندام ها نمی رسد، بدن به صورت ناگریز به خواب فرو رفته یا بی حرکت می شود تا اکسیژن موجود در بافت ها از بین نرفته و یا دیرتر از بین برود.
این مکانیزم یعنی تلاش برای برقرار کردن تعادلی دائمی در بدن و یعنی انگیزش برای ادامه ی حیات.
طبقه بندی انگیزه ها
انگیزه ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند.
الف) انگیزه های فیزیولوژیک یا اولیه
به انگیزه هایی گفته می شود که بر اساس نیاز های زیستی موجودات زنده و جنبه های ذاتی او باشد. همچون گرسنگی، تشنگی، نیاز جنسی و نیاز به سرپناه.
در واقع هدف این انگیزه ها حفظ موجودیت ارگانیسم است.
ب) انگیزه های اجتماعی یا ثانویه
به انگیزه هایی گفته می شود که بر اثر یادگیری به وجود می آیند و نیاز های زیستی را برطرف نمی کند، در واقع فراتر از نیازهای زیستی است.
همچون انگیزه کسب قدرت، شهرت، پیشرفت، ثروت و غیره.
انگیزه جنسی
نیاز جنسی یک انگیزه نیرومند در موجودات زنده است و از بین رفتن آن سبب از بین رفتن موجودات می شود. از سوی دیگر نیاز به ارضاء این نیاز وجود دارد و در صورت کمبود آن فشار های روانی ایجاد می شود.
اعتقاد به پلید و ناپاک بودن اعمال جنسی، ممکن است باعث سرکوب این میل شود، کاهش انگیزه های جنسی در مرد و زن را به ترتیب ناتوانی و سردمزاجی می نامند.
استفاده از میل جنسی در طول زندگی سبب دوام بیش تر آن شده و عدم ارضاء میل جنسی موجب تضعیف آن می شود.
انگیزه مادری
تمایل به نگهداری از فرزند نیروی قدرتمند دیگری است که سبب بقاء موجود زنده می شود.
این انگیزه حتی در برخی حیوانات قوی تر از انسان است به گونه ای که به صورت ژنتیکی نسل به نسل مراقبت از نوزاد، انتقال داده می شود و همچون انسان نیاز به یادگیری ندارند.
براساس همین اصل رفتار نگهداری از فرزند در حیوانات رفتاری غریضی به حساب می آید که مستقل از یادگیری است و برای هدف خاصی انجام نمی گیرد.
عامل دیگر که می تواند رفتار مادری را تحت تاثیر قرار دهد، میل مادر به بچه دار شدن پیش از تولد کودک است، معمولاً زن هایی که ناخواسته بچه دار می شوند. میل مراقبت به کودک پایینی دارند.
رفتار مادرانه در انسان ها به شدت تحت تأثیر یادگیری است.
انگیزه درد
درد در اثر تحریک انتهای آزاد اعصاب پوست و یا اعضای بدن حاصل می شود و یک انگیزه زیستی برای موجودات زنده به حساب می آید.
انگیزه درد حالت دافعه داشته و موجود همیشه سعی می کند از آن اجتناب کند. انگیزه درد کشیدن نیز در انسان برای رسیدن به معنویات یا ارزش های اخلاقی ویا حتی بقا استفاده می شود.
برای مثال مادران جوانی که درد زایمان را تحمل کرده تا کودک به دلیل سزارین دچار آسیب مغزی و یا جراحی نشود.
انگیزه خواب
اگر هر موجود زنده ای مدتی از خواب محروم شود میمیرد. پس خواب انگیزه مهمی برای بقا محسوب می شود.
سه نظریه در این رابطه وجود دارد
نظریه اول: علت خواب کاهش خون سر، پس از پر شدن معده و جمع شدن خون به دور آن است.
نظریه دوم: مواد شیمیایی خسته کننده در بافت ها، از طریق خون به مغز می رسد و عمل آن را سست می کند.
نظریه سوم: در هیپوتالاموس، یک مرکز خواب و یک مرکز بیداری وجود دارد، تحریک این دو مرکز موجب خواب و بیداری می شود.
انگیزه اکتشاف
انگیزه اکتشاف جزو انگیزه های زیستی به حساب می آید اما به نظر می رسد که نبود آن سبب به خطر افتادن موجود و یا ارگان های او نمی شود.
این انگیزه با نام های انگیزه دستکاری یا انگیزه کنجکاوی نیز شناخته شده و کنترل آن با هیپوتلاموس است.
این انگیزه در موجوداتی همچون انسان بسیار قوی بوده و در واقع موجود سعی دارد با اکتشاف چیزهای جدید حتی اگر سبب به خطر افتادنش شود. چیز های جدید را کشف کرده و در جهت تکامل خود تلاش کند.
انگیزه پیشرفت
این انگیزه از انگیزه های اجتماعی یا ثانویه بوده و به منظور کسب مال، زندگی بهتر و افزایش مهارت در انجام یک امر صورت می گیرد.
تحقیقات نشان می دهد که هر اندازه انگیزه پیشرفت بیش تر باشد، موفقیت فرد نیز به همان اندازه بیش تر است. مثلاً اگر دو دانش آموز از نظر توانایی ذهنی در سطح یکسانی باشند.
اما از نظر انگیزه پیشرفت تفاوت داشته باشند.
تفاوت به نفع کسی خواهد بود که انگیزه پیشرفت قوی تری دارد.
انگیزه پذیرش و وابستگی
احساس وابستگی و پذیرفته شدن توسط دیگران، دوستان، خانواده، همکاران همگی از رفتارهایی است که در موجودات اجتماعی مثل انسان رخ می دهد.
بخاطر همین انگیزه ها هنجارهای گروهی پذیرفته می شود. افراد برای ارضاء این انگیزه ها در بازی ها و رقابت ها تلاش می کنند تا جایگاه اجتماعی و احساس پذیرش دریافت نمایند.
نه نکته کلیدی در مورد انگیزه
- انگیزه با انگیزش فرق دارد.
- انگیزش، برخلاف تحریک در اثر عوامل درونی حاصل می شود.
- عوامل ایجاد کننده انگیزش به صورت مستقیم قابل مطالعه نیستند.
- یک انگیزش معین ممکن است محصول انگیزه های مختلف باشد.
- یک انگیزش معین می تواند به شیوه های گوناگون بروز پیدا کند.
- انگیزش، برخلاف تحریک دوره ای است.
- انگیزش های اجتماعی با فیزیولوژی بدن رابطه نداشته بلکه به مرور آموخته می شود.
- انگیزه ها به دو دسته زیستی و اجتماعی طبقه بندی می شوند.
- مهم ترین انگیزه های اجتماعی انگیزه پیشرفت، پذیرش، وابستگی، تسلط یابی، کسب شهرت و ثروت و غیره است.
شما به راحتی می توانید با مراکز برتر مشاوره همچون "مرکز مشاوره ستاره" تماس حاصل کنید، رزرو وقت با مشاور از طریق شماره های 02122354282 و 02122247100 و به وسیله موبایل از طریق شماره های 09035673050 و 09108347597 امکان پذیر است.
دیدگاه خود را بنویسید